Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

X’in Yolculuğu

Matematikte x var ya hani… Denklemlerde bilinmeyenin yerine konulan, ilk gençliğimizde çoğumuzun kabusu olan, kimimizin 20li yaşlarında hâlâ cebelleşmek zorunda kaldığı o meşhur meşum kötü adam… Hiç düşündünüz mü nereden gelmektedir?
Biz Cebir’i Batıdan aldık. Cebir’in kendisini değil tabii, liselerde okutulan Cebir müfredatını. Orada Algebra nasıl okutuluyorsa, bizde de Cebir öyle okutuluyor. Peki Batı Algebra’yı nereden aldı? İber Yarımadası’ndaki Emevi hükümdarlığı sırasında Araplardan. El-Cebir’i Araplardan alıp Batı medeniyetine taşıyan kimler? Araplarla o dönemlerde içli dışlı olmak zorunda kalan İspanyollar. İspanyolca’da (şimdisini bilmiyorum, ama o dönemler) X hangi sesi vermek için kullanılıyordu? “Şe” mi dediniz? Araplar’ın “şey” diye bahsettiği, El-Cebir’de de ş harfiyle kısalttıkları bilinmeyeni, İspanyollar Álgebra’ya tamamen fonetik olarak x şeklinde aldılar.
Nereden nereye değil mi?
Bu anlattıklarım gerçek olmayabilir, ama çok inandırıcı olduğunu itiraf etmek lazım. Akademik kanıtlar yok elimde (henüz). Zamanında nerede duyduysam artık, böyle bir hikaye duymuştum. Gereksiz bilgiler ansiklopedisi kıvamında yaşadığım için hayatımı, aklımda yer etmiş işte. Al sana bir gereksiz bilgi daha, Arapça’da şey’in çoğulu eşya…

5 Comments

  • graSS
    Posted 31/08/2009 at 02:34

    bi takım CD’lerin üstünde de oluyor tabi.

  • Post Author
    dellez
    Posted 31/08/2009 at 09:50

    Turkiye’de klasor isimlendirmede en cok kullanilan harflerden birisi tabii…

  • canoglan
    Posted 31/08/2009 at 11:50

    bu konudan yola çıkarak mertkan kardeşimin 10 numara bir esprisini paylaşmak istiyorum.

    “endürüst emevi devleti”..savaş planlarını falan düşmana açıklıyorlar, devamlı yeniliyorlar ve tarihten siliniyorlar..

  • Post Author
    dellez
    Posted 31/08/2009 at 12:02

    Hmm, evet on numaraymis gercekten de…

  • ozan
    Posted 31/08/2009 at 15:16

    Amin Maalouf- Semerkand orada da geçiyor. Tabi bu tarihsel bir roman. Yani kurgu. Bilimsel gerçekler yok orada.

    http://www.hayyam.com/sarap-kulturu/yazilar/sarap-ve-omer-hayyam-ile-ilgili-ilginc-notlar/

Leave a Comment