Venceremos Victor!
11 Eylül 1973’te gerçekleşen darbenin ardından cunta, Allende taraftarlarını toplamaya başladı. 12 Eylül sabahı Teknik Üniversite’de öğretmenlik yapan aktivist sanatçı Victor Jara –elinde gitarıyla- tutuklandı. Victor Jara, Allende’yi başkan yapan Unidad Popular koalisyonuna destek veren bir Komünist Partiliydi. Unidad Popular için bir dizi konser vermiş, şarkılar yazmıştı.
Askerlerce Şili Stadyumu’na (Estadio Chile) getirildi. Darbenin ardından, tıpkı ülkedeki diğer stadyumlar gibi bu stadyum da binlerce tutukluya ev sahipliği yapmıştı. Cunta askerleri Allende taraftarlarını sorguluyor, işkenceden geçiriyor ve öldürüyordu.
(Parantez açıp Inti-Illimani grubunun darbe sırasında İtalya’da konserde olmaları vesilesiyle bu tutuklamalar, işkenceler ve ölümlerden kurtulduğunu belirtelim.)
Rivayet edilir ki, Victor Jara stadyuma getirildiğinde elinde gitarı vardı. Stadyumda işkence sırasını beklerken, gitarıyla Venceremos (Zafer bizim!) çalmaya başladı. “Desde el hondo crisol de la patria, se levanta el clamor popular. Ya se anuncia la nueva alborada, todo Chile comienza a cantar.”
Kendiliğinden, gitarın tellerine hafifçe asılarak ve mırıldanarak… Şarkı bir dalga gibi, birkaç saniye sonra tüm stadyumu kapladı. Binlerce tutuklu hep bir ağızdan Venceremos söylüyor, belki de çok uzun zaman sonra ilk defa yüzleri gülüyor, yürekleri umutla doluyordu. “Recordando al soldado valiente, cuyo ejemplo lo hiciera inmortal, enfrentemos primero a la muerte, traicionar a la patria jamás.”
Yüzlerdeki gülümseme kalıcı olamadı. Şaşılmayacak bir biçimde marş, askerler üzerinde saldırgan bir etki bıraktı. Stadyumu susturmak kolay olmasa da, Jara’yı aldılar, işkence odasına götürdüler, gitarını ve parmaklarını kırıp tekrar stadyumdaki yerine bıraktılar.
Lakin Jara’nın zafer ümidi o kadar kolay söneceğe benzemiyordu. Gitarı yoktu, parmakları kırılmıştı. Bu kez ıslıkla Venceremos çalmaya başladı. “Venceremos, venceremos, mil cadenas habrá que romper, venceremos, venceremos, la miseria sabremos vencer.”
28 Eylül 1932’de çiftçi bir anne babanın çocuğu olarak doğmuştu. Şarkılar, şiirler yazdı; tiyatro oyunları yönetti, öğrenciler yetiştirdi. 16 Eylül 1973’te cesedi Santiago’nun kenar mahallelerinin birisinde, yol kenarında bulundu. Makineli tüfekle taranmış vücudundan 44 kurşun çıkmıştı. 44 kurşunun hiçbirisi kocaman yüreğini yenememişti.
Eşi Juan, “Victor: Bitmeyen bir şarkı” isimli bir kitap yayınladı. Adına konserler, albümler düzenlendi. Onlarca belgesel ve film çekildi. Hatta bir Rus astronom yeni bulduğu asteroid’e Jara’nın adını verdi. 2003’de, katledilmesinin 30. yılında, işkence gördüğü ve öldürüldüğü Estadio Chile’nin adı Estadio Víctor Jara olarak değiştirildi.
“Gitarım zenginler için değil, yoksullar içindir.” diyen bu güzel adam için, Venceremos Victor diye haykırmak gerek… Çünkü unutursak, onlar kazanacak… Venceremos Victor!