God save the Queen

Majestelerinin ülkemizi ziyaret ettiği şu günlerde böyle bir yazı yazmak farz oldu. Aslında Kraliçelik fazlaca sembolik bir görev olduğundan ülkemize yaptığı ziyaret de politik değil magazinsel boyutuyla (politik magazin diyelim, en bayağı tabloid gazetesi bile kraliçenin çıplak fotoğrafları için tıklayınız gazeteciliği yapamaz heralde, yemez!) ilgi çekmekte. Ziyaretle ilgili satırları süsleyen haberler Cumhurbaşkanının giyeceği kıyafetin rengi, kraliçenin elinin nasıl sıkılacağı gibi ilgi çekici konulara odaklanmış durumdaydı. Böyle kavramlara çok da alışık olmadığımız bu yazının garip başlığından ve giriş kelimelerinden belli. God Save the Queen’i tercüme edince “Tanrı Kraliçeyi Korusun”, “Her Majesty”i tercüme edince “Majesteleri” gibi güdük çeviriler yapıyoruz çünkü hakikaten anlamıyoruz bunları.

Majestelerinin ülkemizi ziyaret ettiği şu günlerde böyle bir yazı yazmak farz oldu. Aslında Kraliçelik fazlaca sembolik bir görev olduğundan ülkemize yaptığı ziyaret de politik değil magazinsel boyutuyla (politik magazin diyelim, en bayağı tabloid gazetesi bile kraliçenin çıplak fotoğrafları için tıklayınız gazeteciliği yapamaz heralde, yemez!) ilgi çekmekte. Ziyaretle ilgili satırları süsleyen haberler Cumhurbaşkanının giyeceği kıyafetin rengi, kraliçenin elinin nasıl sıkılacağı gibi ilgi çekici konulara odaklanmış durumdaydı. Böyle kavramlara çok da alışık olmadığımız bu yazının garip başlığından ve giriş kelimelerinden belli. God Save the Queen’i tercüme edince “Tanrı Kraliçeyi Korusun”, “Her Majesty”i tercüme edince “Majesteleri” gibi güdük çeviriler yapıyoruz çünkü hakikaten anlamıyoruz bunları.

God Save the Queen Birleşik krallığın ulusal; Avustralya, Kanada, Jamaika, Man Adası ve Belize’nin kraliyet marşı (royal anthem de heralde böyle çevirilir, biz de bu da yok ki). Korkmayın yahu İngiliz milli marşını anlatacak değilim, koca kraliçenin hatrı için bile katlanamam milli marş irdelemesi yapmaya şimdi. Bu yazının konusu olan God Save the Queen, İngiliz marşı olan değil punk marşı olan God Save the Queen. Eh yazıyı okurken de şu linkteki şarkıyı dinlersiniz o zaman…

Şarkının neden bir punk klasiği olduğunu anlatmak için ufak bir giriş yapmak gerekiyor, punk müziğin ortaya çıkması hakkında az biraz okuyanların bildiği hikayeler. 1970’lerde tüm Dünya’yı sarsan ekonomik durgunluğun İngiltere üzerinde de etkileri büyüktür. Bu ekonomik durgunluk siyasi istikrarsızlığı da tetiklemiş 1974’deki ilk genel seçimin ardından hükümet kurulamayınca ikinci kez seçime gidilmiş ve İşçi Partisi seçimi kazanmıştı. İngiltere’de son 60 yıldaki en büyük işsizlik oranına bu yıllarda ulaşmıştı. Bugünlere benzer şekilde İşçi Partisi de sosyal eşitlik adına bir şey yapamamıştır. Bitmek bilmeyen grevler yüzünden Londra’da her köşe başı çöp tepeleriyle dolmuş, baskı rejimi özellikle göçmenleri canından bezdirmişti. Anlatılanlara göre polisler siyahilerin yaşadığı bölgelere gidip önlerine geleni tekme tokat dövmektedir. İnsanlar da artan hırsızlık ve işsizlik nedeniyle göçmenleri suçlamaktadır ve ırkçılık tırmanıştadır.

Politik iklimden dönemin kültürel iklimine gelecek olursak, artık rock müzik devrimini tamamlamış, geniş kitlelerce kabul görmüş ve kendi başına bir endüstri olmuştur. Müzik şirketleri 1960’larda ünlü olan gruplara büyük paralar vermekte ve kazancını garantilemek istemekte, yeni gruplar çok şans bulamamaktadır. Led Zeppelin ve Black Sabbath gibi grupların başlattığı hard rock akımı popülerliğinin doruklarına ulaşmıştır ve Deep Purple, Uriah Heep, Judas Priest gibi gruplar akıma öncülük etmektedir. Pink Floyd altın çağlarını yaşamakta, gençler Eric Clapton gibi gitar üstadlarının dakikalarca süren gitar sololarına tapmaktadır.

İşte 70’lerin ortasındaki punk ateşini fitilleyen temel unsurlar bunlardır. Kendileri işsiz olan arka mahallenin fakir çocukları hem adaletsiz düzenden hem tekdüze müzikten sıkılmaya başlamıştır. The Stoges, Alice Cooper Band, MC5 dinleyen bu gençler 20 dakika süren emprovize gitar sololarını değil rock ‘n’ roll müziği doğuran isyankarlığı, kısa ve basit blues tınılarını özlemişlerdir. Sex Pistols da Londra’nın arka mahallelerinde doğan, dönemin “serseri”lerince kurulmuş bir gruptu. Kısa sürede yarattıkları anti-moda akımı yayılmaya başladı ve katıldıkları bir televizyon programında en ağır küfürleri edip halkta şok etkisi yaratınca plak şirketleri EMI tarafından kovuldular ve şöhretleri tüm ülkeyi sardı. İşte punkın marşı God Save the Queen böyle bir ortamda doğdu.

Şarkı 1977’de, tam da kraliçenin Silver Jubilee’si yani tahta çıkışının 25. yılı yurtta ve dış temsilciliklerde coşkuyla kutlanırken piyasaya sürüldü. Sex Pistols’ın kendi yarattığı imaja bir de uçaklarda hosteslerin üzerine kustukları gibi şehir efsaneleri eklenince tüm ülkede istenmeyen adamlar ilan edilmişlerdi bile. Üstelik aşağıdaki vereceğim sözler Kraliçe’nin kişiliğine hakaret olarak algılanmıştı ve İngiliz halkı için bir yöneticiden fazlası olan Kraliçe’ye yapılan bu saldırıya göz yumulamazdı. İşte sözler, Türkçe’ye çevirmeye çalıştım ama ne kadar anlamını korumuşumdur bilmiyorum.

God save the queen, (Tanrı kraliçeyi korusun)
The fascist regime, (ve de faşist rejimi)
They made you a moron, (seni bir morona,)
Potential H-bomb. (patlamaya hazır bir hidrojen bombasına çevirdiler.)

God save the queen, (Tanrı kraliçeyi korusun)
She ain’t no human being. (Haşa! Beşer değil o.)
There is no future, (Gelecek yok)
In England’s dreaming. (İngiltere’nin hayallerinde)

Don’t be told what you want, (Ne arzuladığını başkaları söylemesin)
Don’t be told what you need, (Ne istediğini başkaları söylemesin)
There’s no future no future, (Gelecek yok, yok, yok)
No future for you! (Senin için gelecek yok!)

God save the queen, (Tanrı kraliçeyi korusun)
We mean it man (ciddi söylüyorum)
We love our queen God saves. (Seviyoruz Tanrı’nın koruduğu Kraliçemizi.)

God save the queen, (Tanrı kraliçeyi korusun)
‘Cos tourists are money (Çünkü turistler iyi para yapıyor)
And our figurehead (Bizim sembolik lider de)
Is not what she seems. (aslında hiç öyle göründüğü gibi değildir.)

Oh God save history (Tanrı tarihi kutsasın)
God save your mad parade (ve gösterişli geçit törenlerinizi)
Oh lord god have mercy (Tanrı şüphesiz ki bağışlayıcıdır)
All crimes are paid (ve bütün suçların bedeli ödenir)

When there’s no future (Gelecek olmadığında)
How can there be sin? (Günah nasıl olabilir ki?)
We’re the flowers in the dustbin, (Biz çöp tenekesindeki çiçekleriz)
We’re the poison in your human machine, (Biz çarkın dişlerini kıran demirleriz)
We’re the future; your future. (Biz geleceğiz, sizin geleceğiniz)

Grubun vokalisti Johnny Rotten şarkının Kraliçe’ye kişisel hakaret değil, Kraliyet rejimine gösterilen yapay saygıyı ve onun temsil ettiği değerleri konu alarak adaletsiz baskı düzenini yeren bir şarkı olduğunu söylüyordu daha sonra, ama o sıralarda zaten nefret edilen grup çizgiyi aşmıştı. Şarkı yasaklandı, Sex Pistols zaten yerel yöneticilerce yasaklanmıştı bile. Şarkı İngiltere’de bir numaraya ulaştı ama listelerde yasaklı olduğu için görünmüyordu ve aşağıdaki komik görüntü vardı listelerde:

Şarkı yayınlandığında plak kapağındaki Jamie Reid imzalı kraliçe tasviri öfkeleri daha da kabarttı (resim aşağıda). Bütün bunların üzerine 25. yıl kutlamalarının olduğu gün grup tekne kiralayıp Thames Nehrinde parlementonun önüne çekip gürültülü bir konser vermeye başlayınca polis tarafından gözaltına alındılar. Johnny Rotten istemeden düzene karşı savaş ilan ettiklerini, o günlerde ülkedeki en büyük sorun olarak görüldüklerini söyleyecekti daha sonra. “O gün şehrin en işlek meydanında asılsak 56 milyon kişi gelip alkışlardı” diyordu.

Grup ve zamanın uçuk punkları medyanın da provakasyonuyla hedef insanlar olmuşlardı. Tüm şehirlerde yerel yöneticiler tarafından lanetleniyor, gazetelerin manşetlerinde ne kadar iğrenç olduklarından bahsediliyordu. Bu kışkırtmaların da etkisiyle saldırıya uğramaya başlamışlar, John Rotten bir kulüpten çıkışta bıçaklı saldırıya uğramış ve elinden yaralanmıştı. Gittiği hastanede bile suçluymuş gibi yarasına müdahale etmeden önce polisi arayıp haber vermişler, polis gelip sorgusunu bitirince tedavisine başlamışlardı. Bu elinden aldığı yara kalıcı bir hasardı. Johnny Rotten yıllar sonra bu nefreti söylememesi gereken şeyleri söylemiş olmasına bağlıyor ve ekliyordu “kraliçe gebersin demedik, kraliçeyi beceriyim de demedik, ama duymak istemedikleri şeyleri söyledik, onların sevmek istediği sikik şeyleri söylemek zorunda değildik ve biz kendimizi ifade ettik” diyordu.

Biz bir şeyler yapmak istedik, herkes hayattan bıkmış ve şikayet ediyordu ama biz bir şeyler yapmak istedik diyorlardı bu şarkının 25. senesinde. Sex Pistols bir şeyler yapmıştı. Müzik tarihini değiştiren bir albümle, müzik tarihini değiştiren God Save the Queen’i bırakarak müzik sahnesine veda ettiler. God Save the Queen her ne kadar birilerinin duymak istemediği şeyleri söylese de 30 sene sonra hala müzik sahnesinde yankılanmaya devam ediyor. 30 senelik yankı baskıcı despotların kulaklarında çınlıyor “Sizin sevmek istediğiniz şeyleri söylemek zorunda değiliz! Biz geleceğiz, sizin geleceğiniz!”. Nesilleri aşacak, 100 sene sonra da baskılara verilecek en iyi cevap olduğu için, hiç bitmeyecek çöp tenekesindeki çiçekleri anlattığı için punkın marşı olmuştu God Save the Queen, öyle kalmaya da devam edecek.

Müzik üzerine yazılarımız devam edecek, arayı uzatırsam hatırlatırsınız artık…

Kaynaklar:

1- The Filth and the Fury,
2- Blood on the Turntable,
3- Punk: Attitude,
4- Rock And Roll: A Social History,
5- Punk Bir Altkültürün Oluşumu,
6- Wikipedia 1 2